Iemand laten schaduwen, oftewel het laten volgen van een persoon zonder dat hij of zij het merkt, is een relatief zwaar middel om in te zetten. Het is ook een zeer effectieve manier om de waarheid boven tafel te krijgen. Regelmatig levert het schaduwen van personen dan ook interessante onthullingen op.

Zo ontdekte recherchebureau GerVon in het verleden door iemand te schaduwen dat een tandarts nog steeds actief was en zijn afspraken met zijn opvolger niet nakwam.

‘Toch mag je niet zomaar iemand laten schaduwen’, vertelt rechercheur Gerard Hoogland. ‘Er moet een gerechtvaardigd belang zijn om dit te doen. Bovendien mag alleen geschaduwd worden als er geen andere manieren zijn om achter de waarheid te komen.’

Wanneer kun je iemand laten schaduwen?

‘In dit specifieke geval leverde digitaal rechercheren sterke aanwijzingen op dat er iets gaande was, maar geen onomstotelijk bewijs. Dat was alleen te achterhalen door te observeren. En dan mag de persoon geschaduwd worden.’

Vergelijkbare situaties, waarbij de waarheid alleen op locatie achterhaald kan worden door iemand te schaduwen, zijn onder andere:

• zieke werknemers die mogelijk toch niet zo ziek zijn als dat ze zelf beweren;
• partners die mogelijk vreemdgaan;
•  ex-partners mogelijk een relatie hebben in plaats van recht op alimentatie.

Belangrijk in deze zaken is het ontdekken van een patroon gedurende een periode. Een zieke werknemer die tijdens zijn ziekte buiten de deur afspreekt, kan nog steeds best ziek zijn. Een alleenstaande zal zelf zijn boodschappen moeten doen en afspraken met de behandelend arts vinden ook veelal buiten de deur plaats. Sterker nog, de hele tijd op de bank of in bed liggen is ook ongezond.

Hoogland: ‘Een ander verhaal wordt het wanneer de zieke werknemer allerlei gezellige activiteiten onderneemt. Of als hij zegt bepaalde fysieke werkzaamheden niet uit te kunnen voeren en ondertussen regelmatig een kennis bij het verhuizen of klussen helpt. Dat strookt natuurlijk niet met elkaar.’

Wat is dan het voordeel van iemand schaduwen?

‘Los van dat het de enige manier is om zulke misstanden te achterhalen, zijn de eigen constateringen en bevindingen het grote voordeel. Het is aangetoond uit eerste hand en dan hoeven er geen getuigen bij betrokken te worden. Zeker wanneer er ook nog eens filmopnames worden gemaakt. In de rechtszaal sta je dan veel sterker’, weet Hoogland uit ervaring.

Mag je overal iemand laten schaduwen?

‘Nee, dat mag alleen op of vanaf openbaar terrein. Privacy en privéterrein is een groot goed in Nederland en dat dient gerespecteerd te worden. Het betreden van privéterrein is dus een vorm van inbraak en niet legaal. Maar constateer je bepaalde feiten vanaf de openbare weg en kun je op die afstand dat fotograferen of filmen, dan is het wel weer toegestaan.’

Waarom wil je een recherchebureau iemand laten schaduwen?

Hoogland: ‘Het ligt eraan waarom je iemand wilt schaduwen. Wil je bewijs verzamelen voor een eventuele rechtszaak, dan is het altijd verstandig om dit uit te besteden. Het bewijs is dan krachtiger, omdat het door een onafhankelijke derde partij is verzameld. Deze derde partij, het recherchebureau, heeft geen belangen om de feiten te verdraaien en zal de constateringen altijd presenteren zoals ze zijn. Ze kennen de juridische regels, waardoor ze weten wat er moet gebeuren om een rechter het verzamelde bewijs te laten accepteren.’

‘Bovendien, iemand schaduwen is niet zonder risico. Het kan gevaarlijk worden, want reken maar dat diegene die geobserveerd wordt niet blij is als hij of zij daar achter komt. En dan moet je wel weten hoe te handelen.’

‘Daarom stuur ik alleen mensen op pad die een gedegen training achter de rug hebben. Dat zijn particuliere onderzoekers die de gevaren goed kunnen inschatten en goede plekken voor observatie weten te spotten. Dan is de kans dat ze ontdekt worden een stuk kleiner en de kans op het verzamelen van de benodigde informatie een stuk groter.’

‘En dat maakt het moment dat de geschaduwde persoon keihard geconfronteerd wordt met de feiten natuurlijk een stuk interessanter.’

Cybercriminelen versturen weer volop nepmails. Met de Coronascam proberen ze de inloggegevens van medewerkers te bemachtigen die nu thuis moeten werken. Cybercriminelen gaan er namelijk vanuit dat de werkcomputer thuis minder goed beveiligd is dan die op de zaak. Wees daarom alert en let thuis ook op uw digitale gezondheid.

Een aantal van de nepmails worden zogenaamd namens directies of het management verstuurd. De inhoud komt vanwege de maatschappelijke situatie logisch over.

In algemene zin luidt dit zoiets als: “Ons bedrijf sluit vanwege het Coronavirus tijdelijk bij enkele vestigingen zijn deuren. We vragen jullie daarom vanuit huis te werken.” De mails sluiten af met de welbekende gezondheidsadviezen, omdat de leiding natuurlijk het beste voor heeft met zijn medewerkers.

Tussen de regels door proberen ze de medewerker te verleiden om in te loggen op “een speciaal opgericht intranet”. Maar de link in de e-mail leidt naar een nagemaakte website die vaak op het eerste gezicht qua huisstijl niet van echt te onderscheiden is.

Redenen die cybercriminelen geven zijn bijvoorbeeld:

• “Daar kun je gemakkelijk contact met elkaar houden, documenten delen en overleggen organiseren.”
• “We sluiten de komende tijd een aantal vestigingen van het bedrijf. Bekijk de details op het intranet.”
• “We hebben door ziekte het rooster moeten bijstellen. Bekijk jouw nieuwe werktijden online.”

Coronascam herkennen

‘Het belangrijkste wat je vooraf kunt doen tegen deze Coronascam is regelmatig duidelijke afspraken met elkaar maken. Bespreek met elkaar op kantoor, telefonisch, of via een teleconference call wat de nieuwe werkwijze wordt. Bespreek hoe jullie iets gaan aanpakken en hoe jullie dit gaan communiceren‘, vertelt Gerard Hoogland.

‘Doe dit hoe dan ook in een vorm van persoonlijk contact. Dus niet via de e-mail, want het zijn juist deze e-mails die uit het niets komen en waar cybercriminelen van profiteren. Krijg je toch een e-mail en is het niet vooraf afgesproken? Verifieer dan eerst telefonisch of de e-mail inderdaad echt is.’

‘Duidelijk besproken afspraken maken het makkelijker om Coronascam te herkennen. Deze vallen dan op, doordat ze afwijken van de gemaakte afspraken.’

Digitaal handen wassen

Verder raadt Hoogland aan dat alle medewerkers onmiddellijk de beveiliging van hun thuiswerkcomputer nalopen. ‘Is het een apparaat van de zaak, overleg dan eerst altijd met de IT-afdeling en volg hun instructies op. Betreft het jouw eigen computer, werk dan alle software op de computer bij. Dus niet alleen Windows updaten, maar ook de drivers van besturingsprogramma’s.’

‘Vergeet ook niet om de  software van programma’s die op de computer staan bij te werken. Bijvoorbeeld: Adobe of Word en Excel. Het helpt om een programma te downloaden die regelmatig controleert of er updates beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld IObit Software Updater en Driver Booster.’

‘Verwijder ook overbodige bestanden van uw computer. Bijvoorbeeld met een programma als CCleaner of Advanced System Care. En zorg tot slot voor een goede virusscanner of download de laatste update.’

Op de website gratissoftwaresite.nl staan handige programma’s tegen nepmails en andere malware waarmee medewerkers veilig en praktisch thuis kunnen werken. Ook de Consumentenbond biedt handige en praktische informatie hierover.

Een gestolen auto die achtergehouden werd na een onderhoudsbeurt. Een “zieke” werknemer. Nagaan of een Nederlander elders in Europa onroerend goed heeft. Mishandelingen, vreemdgangers en werknemers die bij klanten stelen. Het is weer een bonte lijst aan onderzoeken die we dit jaar mochten uitvoeren.

Ook voerden onze mensen diverse adviesgesprekken. Zo was er een persoon die zwaar mishandeld was en zich niet serieus genomen voelde door de politie. Of de winkelier met personeel die op geraffineerde manier werd afgeleid, waarna criminelen op de een of andere manier toch de kassa open kreeg om geld weg te nemen.

Observaties

De particuliere onderzoekers maakten ook dit jaar goed gebruik van de thermoskan met hete koffie, het maatje tijdens urenlange observaties. Zo werd onderzocht of iemand zijn partner ontrouw was en vreemd ging.

Verder hielden we een zieke werknemer in de gaten. De werkgever wilde afscheid van hem nemen tijdens zijn proeftijd, maar vergat dit schriftelijk te bevestigen. De werknemer meldde zich na de mondelinge mededeling snel ziek en al snel volgden signalen dat hij voor zichzelf was begonnen. Observaties bevestigden dit, waarna de werkgever alsnog snel afscheid kon nemen.

Ook mochten we bewoners van een pand observeren in opdracht van de gebouweigenaar die hard bewijs nodig had voor een rechtszaak. Het vermoeden bestond dat er verdovende middelen werden verkocht.

Confrontatie

Werknemers van een andere werkgever werden beticht van diefstal bij klanten. Beveiligingscamera’s hadden goede registraties gemaakt, doch wilde de werkgever eerst het verhaal van de werknemers weten voordat hij verdere stappen ondernam. Wij mochten deze gesprekken voeren. Beide werknemers ontkenden diefstal, ondanks dat de camerabeelden iets anders duidelijk maakten. Inmiddels heeft één werknemer eieren voor zijn geld gekozen en ontslag genomen.

Mishandeling

Waar twee vechten, hebben twee schuld. En toch werd er maar eentje door de rechter veroordeeld. Waarschijnlijk ook nog eens de verkeerde persoon. In maar liefst twee zaken hadden de particuliere onderzoekers van recherchebureau GerVon te maken met behoorlijke mishandelingen en slecht onderzoek van de politie wat de basis legde voor een rechterlijke dwaling. Daarom hebben wij de ontbrekende feiten op een rij gezet.

Verzekeringswerk

We mochten dit jaar voor verschillende verzekeraars ook een aantal onderzoeken verrichten om de stijging van de premie te beperken. En in een aantal gevallen hebben we kunnen vaststellen dat de claims van verzekerden onterecht waren, waardoor verzekeraars niet hoefden uit te keren.

Zo waren er vijftien claims van werknemers die hun werkgever aansprakelijk stelden voor een arbeidsongeval, vijf woningbranden, negen bedrijfsbranden, een stormschade, twee waterschades en twee woninginbraken waarvan een vermoedelijk in scène is gezet.

Rondom auto’s was ook weer het nodige te doen, zoals twee voertuigdiefstallen en een autobrand. Daarnaast waren er een aantal verkeersongevallen, waarvan bij drie de aanrijding in scène gezet was en twee andere aanrijdingen op zijn minst een paar vraagtekens opleveren.

Wat kost een onderzoek van een recherchebureau?

Het is een veel gestelde vraag, maar een eenduidig antwoord valt niet te geven. Elke zaak is anders. Bij de ene zaak wordt een persoon geobserveerd, bij de andere zaak slechts de feiten gecontroleerd. Een bevestiging van iets krijgen, een die stand houdt in de rechtszaal, dat neemt nu eenmaal tijd. En tijd is geld.

Zijn rechercheonderzoeken daarom alleen voorbehouden aan die mensen met veel geld? Niet per se, want wie onrecht wordt aangedaan en zijn gelijk haalt, kan dit altijd verhalen.
________________________________________

2020

De particulier onderzoekers recherchebureau GerVon kijken uit naar volgend jaar en schijnen dan graag weer hun objectieve en onafhankelijk licht over uw zaak. Voor nu wensen we u fijne feestdagen en een gelukkig nieuwjaar toe.

Houd u straks een overvaltraining voor het personeel? Of gebruikt u de gloednieuwe app tegen babbeltrucs? Doet u mee aan de veiligheidsmarkt of buurtpreventie? Begin oktober stellen gemeenten, politie en ondernemers weer de vraag: ‘Bent u voorbereid op criminaliteit?’. De donkere dagen komen er aan, dus tijd voor de Week van de Veiligheid van 7 t/m 13 oktober.

Zo werd vorig jaar tijdens de Week van de Veiligheid een app tegen babbeltrucs gelanceerd. Het is een initiatief van seniorenorganisatie KBO-PCOB en een primeur in Nederland: een virtuele weerbaarheidstraining voor ouderen die hen beter voorbereid op smoesjes waarmee oplichters hen proberen te beroven.

Ook kwam de oproep van minister Grapperhaus van Justitie aan ondernemers om zich te wapenen tegen internetcriminaliteit. Veel computers van ondernemers werden gehackt en hun computerbestanden gegijzeld. Ondernemers worden dan buitengesloten tot er losgeld is betaald.

Stop heling

De komende editie van de Week van de Veiligheid staat in het teken van het voorkomen van heling. Door samen ervoor te zorgen dat gestolen goederen niet meer doorverkocht kunnen worden, worden overvallers, inbrekers en straatrovers en andere dieven ontmoedigd.

Deze week stimuleert men dan ook dat tweedehands goederen voor aankoop beter worden gecontroleerd. Verder worden burgers gemotiveerd waardevolle eigendommen te registreren, zodat er een grotere kans is op het terugkrijgen ervan.

Voor dit doel is er de website www.stop-heling.nl met bijbehorende app opgericht. Alle andere acties, activiteiten en het programma zijn te bekijken op weekvandeveiligheid.nl.

Een onderzoek van een particulier recherchebureau is recent door de rechtbank Midden-Nederland fel bekritiseerd. Niet alleen de kwaliteit van het onderzoek, maar ook de controleerbaarheid van de conclusies en de toonzetting van het onderzoeksrapport is volgens de rechter ver ondermaats, zo blijkt uit de uitspraak.

Om welk recherchebureau het gaat is niet bekend gemaakt. Het bewuste recherchebureau werd ingeschakeld om te onderzoeken of de ex-vrouw van de opdrachtgever een affectieve duurzame relatie had en samenwoonde. Dat zou de opdrachtgever in dat geval flink wat betalingen aan partneralimentatie schelen.

Toonzetting onderzoekrapport

Opvallend detail is dat de toonzetting van de rapportage wordt aangekaart door de rechter. ‘Onder geen enkele voorwaarde mogen in het onderzoeksrapport opmerkingen staan die persoonlijk getint zijn’, vindt particulier rechercheur Gerard Hoogland van recherchebureau GerVon. ‘Feiten horen objectief en neutraal weergegeven te worden in de rapporten. Het moet zakelijk, het moet feitelijk, en het moet duidelijk zijn. Dat staat buiten kijf. Meningen, gissingen of de eigen conclusies van de particulier rechercheur zijn geen feiten en omstandigheden. Dat vormt om die reden geen bewijs voor de rechter.’

Waarheidsvinding

Een goed uitgevoerd onderzoek door een particulier recherchebureau draait volgens Gerard Hoogland dan ook om waarheidsvinding. Om feiten te vinden die antwoord geven op de vragen als ‘Wat is er gebeurd?’, ‘Waar, wanneer, door wie en hoe?’.

‘Stel ik feiten vast, dan rapporteer ik dit. Vinden mijn medewerkers en ik niet de waarheid of is iets discutabel, dan vermelden we dat ook in het onderzoeksrapport. Ongeacht of de feiten in het nadeel zijn van de opdrachtgever. En, dat maakt van een particulier onderzoek een kwalitatief en goed onderzoek, want we bestaan niet om iets specifieks te bewijzen. We zijn er om de feiten te constateren en deze voor zich te laten spreken, ongeacht de richting die de feiten uitwijzen.’

Controleerbaarheid onderzoek

Volgens Hoogland, die eerder tijdens zijn carrière werkzaam was als rechercheur bij de politie, is het schrijven van het onderzoeksrapport net zo belangrijk als het onderzoek zelf. Net zoals een goed geschreven en volledig proces-verbaal onmisbaar is voor de agent om de boef achter de tralies te krijgen, geldt dit ook voor particulier onderzoeksrapport dat in de rechtszaal wordt gebruikt.

‘Voor de rechter moet altijd duidelijk zijn waar en wanneer iets is vastgesteld, en op welke manier. Alleen het feit noemen is niet voldoende. Daarom vermeld ik in mijn rapporten naast de feiten altijd de redenen van wetenschap en de bron, zodat een rechter deze feiten altijd kan toetsen en verifiëren. Immers, dat iemand zegt dat zoiets is, wil nog niet zeggen dat het zo is. Dat moet feitelijk ergens uit blijken.’

Onnodig onderzoek

Bijzonder, maar wel begrijpelijk volgens Hoogland, is dat de rechter kritiek uit op het digitale onderzoek dat dit recherchebureau uitvoerde. ‘In veel gevallen starten recherchebureaus met een digitaal onderzoek, omdat rechters vinden dat je niet met een kanon op een mug mag schieten. Je mag niet meteen de zwaarste middelen uit de kast trekken. Aangezien een online onderzoek de minste impact heeft op de persoon die onderzocht wordt, is dit een logisch startpunt.’

Toch snapt Hoogland de kritiek van de rechter wel. ‘Het draait in dit geval om de onderzoeksvraag of de vrouw samenwoont. Dat valt niet alleen te bewijzen met digitaal onderzoek, en daarom voegt dit weinig toe. Zelfs al zou de vrouw een foto van haar en de eventuele partner op social media hebben gepost, bijvoorbeeld een innige omhelzing, dan is dat hooguit een liefdevol moment, en wellicht een indicatie voor iets meer. Bewijs voor een liefdesrelatie of dat ze samenwonen is dit echter niet. Zoiets kan alleen bewezen worden door observatie in combinatie met feiten uit ander real life onderzoek.’